Аллома Муҳаммад Аввома ҳазратларининг юртимизга ташрифи

Шайх Муҳаммад Аввома Ҳафизаҳуллоҳ тадқиқот, таҳқиқ ва таълиқ масаласида беназир

Ислом дунёсининг машҳур олими шайх Муҳаммад Аввома ҳазратлари юртимизда меҳмон бўлиб турибди. 

Фазилатли устоз, аллома, муҳаққиқ, муҳаддис шайх Муҳаммад ибн Муҳаммад Аввома 1940 йил 1 январда Суриянинг Ҳалаб шаҳрида туғилди. Аллома асосий илм таҳсилидан аввал шайх Муҳаммад Салқиний раҳимаҳуллоҳнинг дарс ҳалқаларига қатнашар эди.

Сўнгра фазилатли аллома, шайх Абдуллоҳ Сирожиддин ҳазратларидан таълим ола бошлади. 1957 йилдан эса аллома, фазилатли шайх Муҳаммад Абдулфаттоҳ Абу Ғудда раҳимаҳуллоҳдан ҳам дарс ола бошлади.

Ушбу икки улуғ алломалар Муҳаммад Аввоманинг асосий устозлари бўлиб, У ушбу икки зотнинг хос ва энг илғор шогирдига айланди.

1962 йил Ислом шариати куллиётига ўқишга кириб, 1967 йил ўқишни тамомлагач, устозлари шайх Абдуллоҳ Сирожиддин ҳазратлари тавсиясига кўра Шаъбония мадрасасида дарс бера бошлади. Шу йилнинг ўзида уни ушбу мадрасага муаллим ва кутубхона бошлиғи қилиб тайинлашди. 1979 йил Суриядан кетгунига қадар ушбу мадрасада таълим бериб, баъзи вақтларда ушбу мадрасани бошқарди.

Аллома Мисрга сафар қилиб, у ерда кўплаб катта алломалар билан учрашди. Улар ичида: Шайх Аҳмад ибн Сиддиқ Ғуморий, шайх Абдуллоҳ ибн Сиддиқ Ғуморий, шайх Абдулваҳҳоб Абдуллатиф, шайх Муҳаммад Абу Заҳра раҳимаҳумуллоҳлар ҳам бор эди.

Муҳаммад Аввома ҳазратлари жуда закий фаҳм ва ўткир тафаккурга эга бўлиб, Ҳалаб аҳли уни бу хислатларини муносиб қадрлаб, икки буюк аллома устозлари қаторида кўришар эди.

Ёш йигитлик давриданоқ, шайх “Рауд” масжидига устозликка тайинланган бўлиб, бу масжид ўша вақтда илм маркази ҳисобланарди.

Муҳаммад Аввома ҳазратларининг устози, аллома, шайх Абдулфаттоҳ Абу Ғудда раҳимаҳуллоҳ у ҳақида шундай деган: “Муҳаммад Аввома менинг кечаги кунлардаги шогирдим ва бугунги кундаги дўстимдир”. Катта аллома зот, шогирдининг илмини муносиб қадрлаб, “Муҳаммад Аввома – буюк олим ва тадқиқотчидир”, деган эди.

Шайх Муҳаммад Аввома 1980 йил Мадинаи мунавварага кўчиб ўтди. У ердаги Ислом университетига жойлашиб, “Пайғамбар алайҳиссалом суннатлари ва сийратлари” номли бўлим очди.

Муҳаммад Аввоманинг биринчи таҳқиқи “Иттиҳофул муҳра” китобига бағишланган эди. У 1986 йил Ислом тарихи куллиётига асос солди. 12 йил мобайнида “Дорул қибла” нашриётида ҳам ишлади.

Аллома дақиқ услуб ва кенг қамровли фикрга эга бўлиб, унинг “Асар ал-ҳадис аш-шариф фий ихтилоф ал-аимма ал-фуқаҳо” ва “Адабул ихтилоф фий масоил ал-илм ваддийн” китоблари бу хислатларини тасдиқлайди.

Алломанинг жарҳ ва таъдилга оид фикрлари кенг қамровли ва ажиб мисоллардан иборатдир.

Аллома тадқиқот, таҳқиқ ва таълиқ масаласида беназирлардан бўлиб, шайх Муҳаммад Саид Тантовий раҳимаҳуллоҳ у ҳақида “Оламда тадқиқот бўйича бирон бир кишини Муҳаммад Аввомадан илмлироқ эканини билмайман”, деб бежизга айтмаган эди.

Алломанинг “Асар ал-ҳадис аш-шариф фий ихтилоф ал-аимма ал-фуқаҳо”, “Адаб ал-ихтилоф фий масоил ал-илм вад-дин” номли асарлари бир неча тилларга таржима қилиниб, Исломий ўқув юртларида дарслик сифатида ўқитилади.

Алломанинг асарлари

Муснаду Умар ибн Абдулазиз. Аллома ушбу китобнинг ҳадисларини шарҳлаб, унинг ривоятларини мукаммаллаштириб, ҳадисларнинг ровийларни ёзган.

Ал-Ансоб лис-Самъоний. Ушбу асарнинг бир қисмини шарҳ қилган.

Тақриб ат-Таҳзиб. Ҳофиз ибн Ҳажар китоби таҳқиқи.

Ал-Кошиф лиз-Заҳабий.

Мажолису ибн Носириддин ад-Димашқий.

Мин сиҳоҳ ал-ҳадис ал-қудсийя.

Ал-мухтор мин фароид ан-нуқул вал-ахбор.

Ал-қавл ал-бадиъ фис-солати алал ҳабиб аш-шафиъ соллаллоҳу алайҳи васаллам.

Шарҳу Сунан Абу Довуд. Таҳқиқ ва таълиқ қилган.

Шамоили Муҳаммадийя. Имом Термизийнинг китоблари таҳқиқи.

Мусоннаф ибн Аби Шайба. Таҳқиқ ва тахриж ва нассларини қувватлаган. Ушбу асар ўн олти йиллик меҳнат самарасидир.

Диросату ҳадисийя.

Хутувот ал-манҳажийя.

Ривоя ал-ҳадис аш-шариф билмаъно.

Маолим ал-иршодийя лисаноъа толиб илм.

Ҳужжияту афъоли Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам усулийян ва ҳадисийя.

Тадриб ар-ровий. Таҳқиқ.

Аллоҳ таоло шайх Муҳаммад Аввома ҳазратларини Ўз паноҳида асрасин!

Суннатуллоҳ Абдулбосит

Тошкент вилояти Собирхон ота жоме 

масжиди имом-хатиби